Hakların Kazanılmasında İyiniyet

Türk Medeni Kanununun 3. maddesinde iyiniyet kavramından bahsedilmiş ama iyiniyetten ne anlaşılacağı belirtilmemiştir.

T.M.K. Madde 3- Kanunun iyiniyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyiniyetin varlığıdır. 
Ancak, durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyiniyet iddiasında bulunamaz. 

İyiniyet için bir tanım yapmak gerekirse bir kimsenin hakların kazanılmasına ya da hukuki bir sonuç doğmasına engel olacak hukuki bir eksikliği veya sakatlığı bilmemesi, gereken özeni göstermiş olmasına rağmen bilecek durumda olmaması denilebilir.
İyiniyet geçersiz bir hukuki işlemi geçerli kılmaz. Eksiklik ve sakatlıklara rağmen hukuki sonucun değişmesini sağlar veya iyiniyetli kişiye hak kazandırır. Bu koruyucu rol ise her zaman ve her koşulda değil sadece kanunun öngördüğü durumlarda ve ölçülerde gerçekleşir. Ayrıca iyiniyetli kişi her zaman korunmayabilir.

OLAY
Ayırt etme gücünden yoksun olan A Kadıköy'de bulunan taşınmazını B'ye satmak istiyor. Ama B A'nın durumundan habersiz. Aralarında bir sözleşme yapılmış olmasına rağmen B malik olmuş mudur?

• T.M.K Madde 15'e göre bu hukuki işlem geçersizdir. 

T.M.K. Madde 15-Kanunda gösterilen ayrık  durumlar saklı kalmak üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kimsenin fiilleri hukukî sonuç doğurmaz.

Ancak bu olayda B iyiniyetlidir ve bu taşınmazı 10 yıl boyunca elinde bulundurur, malik sıfatıyla zilyetliğini kullanırsa mülkiyet hakkına sahip olur. B'nin kazandığı bu hakka itiraz söz konusu değildir. 

(Mülkiyet hakkını kazanması için taşınmaz bir mülkü 10 taşınır bir mülkü 5 yıl elinde bulundurmalıdır. Buna olağan zamanaşımı denir.)

OLAY

H tatile çıkacaktır. Değer verdiği taşınır bir malını giderken M'ye emanet ederek dönüşte alacağını söylemiştir. Kısa bir süre sonra M bu malı U'ya satmaya karar verir. U ise taşınırın H'ye ait olduğunu bilmemektedir ve M'den bu malı satın alır. U mülkiyet hakkı kazanmış mıdır?

• Burada M satmak istediği malın maliki değildir. Bu yüzden tasarruf yetkisi yoktur. Bu durumda ise tasarruf işlemi geçersiz sayılır ve M'nin yaptığı devir işlemi U'ya mülkiyet hakkı kazandırmaz. Ancak görüldüğü üzere U iyiniyetlidir. Bu durumda U mülkiyet hakkını derhal kazanır ve yine bu hakka da itiraz söz konusu değildir. (T.M.K. 1023)

T.M.K. Madde 1023-Tapu kütüğündeki tescile iyiniyetle dayanarak mülkiyet veya bir başka aynî hak kazanan üçüncü kişinin bu kazanımı korunur.