Yazılı Hukuk Kuralları Nasıl Yürürlükten Kalkar?

            Yazılı hukuk kuralları kendiliğinden yürürlükten kalkabileceği gibi başka bir kuralla ya da yargı mekanizmalarının verdiği kararlarla da yürürlükten kalkabilir.

§  Kendiliğinden Yürürlükten Kalkma

Yasa koyucu herhangi bir yasa çıkartırken ne kadar süre için geçerli olacağına dair bir düzenleme yapabilir ya da belli bir olay neticesinde yürürlükten kalkacağını da öngörebilir. Verilen süre dolunca veya işlem gerçekleşince o kural kendiliğinden yürürlükten kalkmış olur. Aksi takdirde norm geçerliliğini koruyacaktır.

§  Başka Bir Normla Yürürlükten Kalkma

TDK, ilga kelimesini bir şeyin varlığını ortadan kaldırmak olarak tanımlamıştır. Bu terim hukukta da kullanılmaktadır.

İki türlü ilga vardır: Açık ve Zımni (Örtülü) İlga

Açık ilgada kuralın yürürlükten kaldırılması bu işlemi öngören başka bir hukuk normu ile gerçekleşir. Ortaya çıkan hukuki boşluğu hâkim dolduracaktır.

Zımni ilgada ise yeni yasa diğer yasanın kaldırılması hususunda açıkça bir hüküm belirtmez. “Bu kanuna aykırı hükümler yürürlükten kaldırılmıştır” yönündeki söylemler zımni ilgaya örnektir.  Ancak bu durumda eski ve yeni kurallar arasında aykırılık meselesinin belirlenmesi sorunu ortaya çıkar. Bu yüzden bazı ilkeler benimsenmiştir. Örneğin; Yeni yasa eski yasayı ilga eder veya yeni özel yasa önceki genel nitelikteki yasayı zımnen ilga eder gibi.

§  Anayasa Mahkemesi Kararıyla Yürürlükten Kalkma

Anayasanın 148. maddesinde Anayasa Mahkemesinin görevleri düzenlenmiştir.

Madde 148- Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar...

Görüldüğü üzere Anayasa mahkemesi yazılı hukuk kurallarını denetler, bunların bir hükmünü veya bazı hükümlerini iptal edebilir. İptal kararları Resmi Gazete’de yayınlandığı zaman hakkında iptal kararı verilen normlar yürürlükten kalkar.