Dava ve Çeşitleri

     Hak sahibinin hakkını korumak için sahip olduğu haklardan bir diğeri dava hakkıdır. Dava talep sonuç vermediği zaman devletin yargı organlarına başvurulmasıdır. Herhangi bir uyuşmazlığın çözümü veya bir kişiye hukuki olarak etkide bulunmak amacıyla davacı mahkemeye müracaat eder.

Mahkeme eğer davacı ve davalı arasındaki uyuşmazlığı çözmek amacıyla dava faaliyetini yürütüyorsa buna çekişmeli, bunun dışında yürüttüğü diğer faaliyetlere de örneğin kişinin ergin kılınması gibi çekişmesiz yargı denir. Görüldüğü üzere dava çekişmeli yargı halleri için geçerlidir ve üçe ayrılır:

          I.            Eda Davaları

Eda davalarında davacı davalının bir edime mahkûm edilmesini ister. Çeşitli isimlerle anılabilir. Örneğin davacı mülkiyet hakkının kendisine sağladığı yetkilere dayanarak davalının malını geri vermeye mecbur kalmasını istemesi istihkak davası olarak adlandırılır ve ayni haklara dayanır. Davacının, davalının kendisine olan borcunu ödemesini istemesi ifa davasıdır. İfa davası ise daha çok alacak hakkına dayanmaktadır.

Eda davalarının sonucunda hâkim davacıyı haklı bulursa davalıyı edaya mahkûm eden bir karar verir. Davalı bu kararı yerine getirmezse cebri icra yoluna gidilir.

        II.            Tespit Davaları

Bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığını belirlemek amacıyla tespit davası açılır. Hukuki ilişkinin mevcut olduğu belirlenmek isteniyorsa olumlu tespit, mevcut olmadığı belirlenmek isteniyorsa olumsuz tespit davası adını alır.

Tespit davalarında amaç hukuki bir ilişkinin mevcudiyetini saptamak olduğu için hüküm sadece dava konusu durumu ortaya koyar. Cebren icra da söz konusu değildir.

      III.            Yenilik Doğuran Davalar

Yenilik doğuran hakların kullanılması için mahkemeye başvurularak açılan davalardır. Yenilik doğuran haklar kurucu, bozucu ve değiştirici olduğu için bu tür davalarda davacı yeni bir hukuki ilişki kurulmasını veya mevcut bir hukuki ilişkinin sona erdirilmesini ya da değiştirilmesini talep eder. Mahkeme sonunda hâkim davacının isteğini kabul ederse verilen karara yenilik doğuran karar denir. Bu kararlar herkese karşı ileri sürülebilir ancak geriye etkili değildir. Her iki durumun da istisnaları olabilir.

Evlenmenin butlanı davası, boşanma davası ve önalım hakkının kullanılması için açılan davalar bu davalara örnektir.