Parça Borcu-Çeşit Borcu

Dare borçları bakımından farklar bulunabilir. Bu noktada parça-çeşit borcu ayrımı önem kazanır.

Borcun konusu olan edim özel nitelikleriyle belirlenmiş ise parça borcu(ferden belirlenen borç, species) söz konusu olur. Bir başka ifadeyle yeryüzünde tek olan belirli bir mal taahhüt edilmişse parça borcudur.  

Çoğu zaman, parça borcuna gayri misli eşya (res nec fungibiles) konu olur. Bunlar ferden tayin edilmesi gereken eşyalardır. Örneğin borcun konusu Vincent Van Gogh’un Yıldızlı Gece isimli tablosu ise parça borcu olur.

Borcun konusu türü belirtilerek miktar olarak belirlenmişse borç çeşit (nevi,tür, genus)borcudur. Yani borçlanılan mal özellikleri belirtilmiş, herhangi bir miktarda maldır. Bir ton patatesin, on yumurtanın borca konu olması çeşit borcuna örnektir.

Çeşit borcunun konusu çoğu zaman misli (res fungibiles) eşyadır. Bunlar sayma, tartma, ölçme ile belirli hale gelir ve bu mallarda bir malın yerini aynı cinsten başka bir mal alabilir. Dolayısıyla tür borcu mantıken imkânsızlığa uğramaz. Yani bu mallar borçlunun kusuru olmadan telef olsa bile borçlu borcundan kurtulamayacaktır. Çünkü borçlu o malları değil belirli bir türdeki malları borçlanmıştır. O türdeki malların hepsinin yok olması mümkün olmadığı için böyle bir ilke getirilmiştir. Bu ilkeye de genus non perit (çeşit borcu telef olmaz) denir.

Ancak parça borcunda ifa imkansızlığı söz konusu olabilir. Örneğin borçlunun ifayla yükümlü olduğu şey yukarıdaki gibi Vincent Van Gogh’un Yıldızlı Gece isimli tablosu olsun. Bu tablo borçlunun kusuru sebebiyle telef olursa TBK m. 112 uyarınca borçlu tazmin ile yükümlüdür. Ancak malın telef olmasından sorumlu değilse TBK m. 136’ya göre borç sona erer.

TBK m. 112- Borç hiç veya gereği gibi ifa edilmezse borçlu, kendisine hiçbir kusurun yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, alacaklının bundan doğan zararını gidermekle yükümlüdür.

TBK m. 136- Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa, borç sona erer.