Sosyal Devlet

Sosyal devlet, sosyal adalet ve güvenliği sağlamak ve herkes için insan onuruna yaraşır bir hayat tesis etmekle görevli devlettir. Ayrıca sosyal devlet sınıfsal çatışmaların önüne geçmeyi ve milli bütünlüğü sağlamayı da ödev bilir.  

Bunları gerçekleştirmek için de devlet iktisadi ve sosyal hayata müdahil olabilir, hatta bu gerekli görülmüştür. (Burada jandarma devlet ve sosyal devlet birbirinden ayrılır. Çünkü sosyal devlet, devlet müdahalesini meşru ve elzem görürken, Locke’un liberal anlayışından esinlenen jandarma devlet anlayışına göre devlet sadece savunma ve güvenlikten sorumludur. Devletin sosyal ve iktisadi hayata müdahalesi gereksiz ve zararlıdır.) Gerçekten de Türkiye Cumhuriyetini, ikinci maddesinde sosyal devlet olarak tanımlayan 1982 anayasası bunu doğrular niteliktedir. Ama yine de siyasal iktidarlara belli bir iktisadi model dayatmamıştır. Ekonomi politikalarını belirlerken kendi tercih ve görüşlerine göre hareket etmelerine imkan vermiştir.

2. Madde- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

5. Madde- Devletin temel amaç ve görevleri … sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

48. Madde- Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir.

 Devlet, özel teşebbüslerin milli ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.

166. Madde- Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayiin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devletin görevidir.

167. Madde- Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler.

Sosyal Devletin Yöntemleri

·         Herkese çalışma imkânı sağlamak (Madde 49)

·         Çalışanların adil ücret almalarını sağlamak (Madde 55)

·         Çalışamayanlara sosyal güvence (Madde 61)

·         Vergide adalet (Madde 73)

·         Devletleştirme ve Özelleştirme (Madde 47)

·         Planlama (Madde 166)